Wyżły to psy chyba najczęściej ze wszystkich innych ras myśliwskich kojarzone z łowiectwem oraz samą sylwetką myśliwego. Legawce to 37 ras tworzących trzon grupy VII według podziału FCI (Międzynarodowej Federacji Kynologicznej).

Przedstawiciele wspomnianej grupy dzieleni są ponadto tradycyjnie na wyżły z Wysp Brytyjskich potocznie nazywane anglikami (Pointer, Seter irlandzki, Seter irlandzki czerwono-biały, Seter angielski, Seter szkocki – Gordon) oraz wyżły kontynentalne (np. Wyżeł niemiecki krótkowłosy, Wyżeł weimarski, Wyżeł włoski krótkowłosy, Mały münsterländer, Wyżeł czeski szorstkowłosy – Fousek).

Główną, charakterystyczną i jednocześnie wspólną cechą wszystkich wyżłów jest zdolność do wykonywanie przez nie stójki inaczej określanej mianem wystawiania. Stójka, (której zawsze towarzyszy m.in. zauważalne skoncentrowanie uwagi psa oraz wyraźne napięcie muskulatury całego ciała), manifestuje się poprzez zamieranie wyżła w bezruchu, w charakterystycznej pozycji w momencie, w którym zwietrzył on zwierzynę. Sposób jej wykonania jest w dużej mierze zależny od rasy chociaż nie bez znaczenia są tutaj także indywidualne cechy poszczególnych czworonogów.

Dla przykładu od pointera, „arcymistrza pola” poruszającego się po nim z wielką pasją, dużą prędkością, od horyzontu do horyzontu, oczekuje się przejścia do niemalże posągowej stójki z pełnego galopu, podczas gdy np. setery czy wyżły niemieckie powinny wcześniej „ściągać”. Pod pojęciem tym należy rozumieć „przejście”, pokonanie przez psa jeszcze kilku bądź kilkunastu metrów od chwili kiedy poczuje on odwiatr zwierzyny do momentu jego zatrzymania się w typowej pozie wystawienia. W przypadku wyżłów niemieckich stójka będzie najczęściej wykonywana w pozycji stojącej, nierzadko z ugiętą i podniesioną ku górze jedną z kończyn piersiowych.

Setery angielskie natomiast wystawiają w pozycji warującej lub półsiadzie stąd też wzięła się polska nazwa grupy VII – legawce (ówczesny pies legawy jako pierwszy pomocnik myśliwego przejawiający skłonności do wystawiania brał jeszcze udział, w polowaniach można by powiedzieć „starego typu”, podczas których ptactwo znajdujące się przed warującym psem nakrywano siecią).

Bez wątpienia kariera wyżłów nabrała tempa w okresie wprowadzenia do łowiectwa broni palnej, umożliwiającej oddawania wielu, celnych strzałów w niewielkich odstępach czasu. Zastosowanie tego nowego, rewolucyjnego rozwiązania spowodowało wówczas ukształtowanie reguł i zasad polowania z wyżłami, które zachowały się i funkcjonują do dnia dzisiejszego.

Według przyjętego i utartego kanonu pracy od psów tych wymaga się, aby znajdując się w dużym polu przeszukiwały one (okładały) je pod wiatr (ewentualnie z wiatrem bocznym), wydajnie przy tym galopując bądź kłusując w stylu danej rasy (sposób poruszania się psa, trzymania głowy, ogona itp.).

Samo okładania pola przez psa powinno charakteryzować się wykonywaniem przez niego 80 – 150 metrowych zakosów w prawo i lewo z zaznaczeniem, iż każdorazowa zmiana strony musi następować przed towarzyszącym psu myśliwym, przy założeniu stałego posuwania się tego duetu do przodu (w celu lepszego zobrazowania pracy psa można w uproszczeniu powiedzieć, iż pies porusza się przed myśliwym „zygzakiem”).

Taki typ pracy gwarantuje skuteczne, systematyczne oraz szybkie przeszukanie jak największej powierzchni pola pod kątem odnalezienie bytującej tam zwierzyny (wszelkie zwierzęta nie będąca obiektem polowania oraz zwierzęta domowe powinny być przez psa respektowane czyli ignorowane). Kiedy natomiast zwierzyna zostaje przez psa zwietrzona, wyżeł powinien ją wystawić, a po dojściu do niego przygotowanego do oddania strzału myśliwego wypchnąć ją po otrzymaniu stosownej komendy. Podczas wykonywania wymienionych czynności, zarówno przez psa jak i myśliwego, ten pierwszy winny jest zachować spokój i opanowanie, a także pozostać na miejscu, aż do chwili otrzymania polecenia szukania oraz zaaportowania przewodnikowi strzelonej przy nim zwierzyny.

Wraz ze schyłkiem XIX w. pojawiła się w Niemczech i rozpowszechniła tendencja przekształcania wyżła w psa coraz bardziej uniwersalnego. Trend ten utrzymał się do dziś. Obecnie przedstawicieli grupy VII układa się i skłania do pracy nie tylko w suchym polu, ale często w dwóch (wyżły wielostronne – pole, woda), a nawet w trzech środowiskach (wyżły wszechstronne – pole, woda, las). I choć taka maksymalizacja wykorzystania użytkowych możliwość wyżłów w różnych typach łowiska ma swoje uzasadnienie praktyczne, posiada także spore grono przeciwników. Uważają oni, iż praca dolnym wiatrem oraz aport wpływają w sposób zdecydowanie pejoratywny na siłę górnego wiatru wyżła, stanowiącego można by rzec kwintesencje jego myśliwskich, wrodzonych możliwości.

Od psów wielo i wszechstronnych wymaga się nabycia szerszych umiejętności pracy m.in. w tzw. małym polu (przynoszenie zagubionej zwierzyny czy włóczek – ptak łowny, królik, zając), w wodzie (aport kaczki z szuwarów, bobrowanie za nią itp.), jak również w lesie (zachowanie spokoju na stanowisku, buszowanie, tropienie po farbie, włóczka drapieżnika itp.) z czym większość odpowiednio układana i prowadzona daje sobie doskonale radę.

Źródło: PZŁ